İMRALI KAYALIKLARINA ÇİVİLENEN HAKİKAT (2.BÖLÜM)
Politik Direniş Zihin Esnekliğini ve Savaşçılığı Gerektirir!
Kendi burada oluşuna bağlı olsun da bir yere fırlatılmış, bırakılmış olsan da içinde bulunduğun durum sana yabancı olsa da burada olmakla suçu üzerine almış olsun, dünya sana yabancı ve düşmanca da olsa, bilinmeyen bir alınyazının elinde de olsan, bütün bunlara karşın, yine de kendine ait olmaya, yenilmeye bırakma. Sıkı dur. Alınyazısını, ölümün bile söz konusu olsa, kendi eline al. Göçüp gitmeye mahkumsan, o zamanda kendi ölümünle bir kahraman olarak öl. Böylece kararlılık insanın güçlükler içinde de kendi eline aldığı ve kahramanca üstesinden geldiği son bir duraktır.
Ortadoğu toplumlarının yaşamında bir yer tutan sabır kavramının direniş kavramıyla benzer bir içerikte dayanma ve yılmaksızın mukavemet aşamasında kullanılması dikkat çekicidir. Sabır dileyen ya da telkin eden toplumsal kültür, uygarlığın çarpıttığı biçimiyle başına gelenleri sineye çekme, rıza ve teslimiyet gösterme, boyun eğme tutumunu değil, tersine buna bağlı dayanma ve direnç gösterme gücünü sergilemeye çağırmaktadır. Bu bağlamda kadercilik toplumun bir tercihi olarak değil, başta Emevi iktidarı olmak üzere dini iktidarlarına alet etmek isteyen tüm siyasi projelerin topluma giydirmek istediği bir tercih olarak şekillenmiştir. Bu kesimler, topluma yaşattıkları baskı, zulüm ve adaletsizlik durumlarını mukadderat karşısında yapılması gerekeni ise “ilahi adalet gününü, mahşeri bekleme” biçiminde vaaz ederken, Kuran’ın Şura Suresi, “ Kim zulme uğradıktan sonra kendini savunursa, böyle birisine söylenecek bir şey yoktur” der ve H.z Muhammed, “Bir toplumda zayıflar güçlülerin karşısına dikilip dili sürçmeksizin haklarını istemedikçe, o toplumun kutsiyete varıp pak olması; kusur, ayıp ve kötülüklerden kurtulabilmesi mümkün olmayacaktır” değerlendirmesinde bulunur.
Demek ki iyinin kötü karşısında haklılığı ve hak arayışı doğal, meşruve olması gerekendir. Kutsallık ve arınma, kusur ve ayıptan kurtulma, kendini savunabilmekten, hakları için direniş gösterebilmekten geçmektir. Diğer dinlerde de bu böyledir. Zerdüşt’ten Musa’ya, İsa’dan Muhammed’e kadar uzanan bütün önderliksel çıkışlar, iyinin kötü karşısındaki direnişi toplumunu savunma bilinci, ahlakı ve eylemi olarak vücut bulurlar. Hepsinin ortak çağrısı şudur; İyinin ve kötünün savaşında erdem, sadece iyinin yardımında bulunmak değil, onunla birlikte mücadele etmek ve direnişin kendisi haline gelebilmektir. Ahlaki ve politik her direniş böylesi bir bütünlüklü karakter sergilerken, mücadeleyi yaşamın tüm alanlarına yapmaya özen gösterir. Yaşamı kavramsal, kuramsal ve kurumsal olarak yeniden kurup üretirken, bütün bu mecralarda ideolojik-politik ve örgütsel bir mücadele yürütür. Bilimi, felsefeyi, sanatı, sosyolojiyi ve savunma sanatını içeren bu mücadeleyle yeni bir etik ve estetik anlayış meydana getirir. Kavramların yeniden anlamlandırılıp yaşama işleyiş kazandıran kurumlar oluşturur. Toplumsal devrimler, esasta bu gelişme şeysinin açığa çıkardığı yaratıcı ve bütünlüklü mücadelenin bir sonucu ve sentezidirler.
İnsanın ahlaki ve politik bir varlık olarak direniş mücadelesiyle özgürlüğe doğru sağladığı etik ve estetik gelişim bir bilgelik düzeyi açığa çıkardığı gibi güçlü bir politik özne haline de getirir. Önderliksel gerçekleşmeler doğrultu kazandıran ve onları tarih sahnesine çıkaran da bu zemindeki komple direniş bilinci ve ahlakıdır. Sosyalizm ve ulusal kurtuluş mücadelelerinde bir Lenin’in, Mao’nun, Ho Chi Minh’in, Castro’nun ve Öcalan’nın tarih önünde farklı zaman ve mekanlarda yer alsalar da, benzer bilgelik, direniş bilinci ve ahlakını sergilediklerini belirtmek gerekir. Bu tablo içerisinde Öcalan’ı baskın bir öğe olarak öne çıkaran yeni özellik ise, adeta tüm bu direniş önderlerinin bir sentezi ve daha zorlu koşulların zorlu önderliği olma vasfını, varlık bulduğu tüm zaman ve koşullarda bilgelikle sürdürebilmesidir. Bunun en somut göstergesi Öcalan’ın İmralı Adasındaki duruşudur. İmralı Adası Öcalan’nın bir mutlak tecrit, izolasyon ve psikolojik özel savaş yöntemlerinin her daim devrede tutulduğu bir taktik savaşları alanı haline getirilmiş ve tüm ön savaşlar bu sahada yürütülmüştür. Amaç, Öcalan’ın ruhsal ve düşünsel yapısının akamete uğratılması, zayıf düşürülmesi ve telkinlere açık hale getirilerek teslim alınmasıdır. İmralı’nın koşulları her ne kadar tam bir yoksunlaştırma üzerinden kurgulanmışsa da, direniş bilinci ve ahlakıyla bilgelik vasfını edinmiş olan Öcalan’ın buna ruhta, duyguda ve düşüncede mutlak direnişle karşılık vermesi, günümüze kadar taşırılmak sürdürülen mücadelenin özünü oluşturmaktadır.
İnsan varlığı, özellikle de politiklik kazanmış insan varlığı söz konusu olduğunda, şartlar ne olursa olsun onu direniş potansiyelinden tümüyle koparamaz ve bütünüyle yoksunlaştıramazsınız. Direniş bir potansiyel enerji olarak varlığını korur ve politik öznenin bilgelik anlayışına, onun tarzına göre biçim ve yöntem kazanır. Bununla birlikte esaret ve kuşatma koşullarında kendi sözünü söyleyebilmek, dünyayı buna göre adlandırabilmek ve değiştirme mücadelesine girişmek her politik öznenin boşanabileceği, güç getirebileceği bir iş değildir. Bunun için bir de ruhunu ve bilincini koruyacak söz ve eylem haline gelebilmek vardır. Ruhunuz, bilinciniz ve yüreğiniz eksikse, karşıtlarınızın sizi çekmek istedikleri bireysel edinimler zeminine ve geriye düşme, halklar adına söz söyleme ve eylemde bulunma etkinizi yitirme riskini hep taşınırsınız. Nitekim, ruhu, bilinci ve yüreği eksik olanlar ya da her üçü arasındaki ince dengeyi kuramayanlar, tarih sahnesinde yer bulsalar da kaybetmekten kurtulamamışlardır. Öcalan tam da bu noktada zoru başarabilen ve o ince dengeyi sağlayabilen önder konumundadır. Devrimci ahlak ve bilinç sahibi her kişi bilir ki devrimci özgürleşme, Gordion Düğümü misali düğümlenmiş tarihsel ve toplumsal çelişkileri çözmeniz durumunda mümkün hale gelir. Çelişkileri açığa çıkarmak, tanımlamak ise sadece bir boyutunu tanımlar. Tamamlayıcı diğer boyut ise, “Nasıl Yaşamalı?” sorusuna varlığın özgürleşme eylemi olan örgütleme modeliyle vereceğiniz cevaptır. Sizi başarı yoluna koyacak olan da, ideolojiyi örgütlenmeyle buluşturacak olan bu politik adımdır.
Öcalan’ın zoru başarma gücünün kaynağı, bu politik adımı her şart altında atabilmesi ve süreçleri kendi politik amaçları lehine tüketebilmesidir. Direniş felsefesi katı, statik ve mekanik olmaktan çok, esnek, yapıcı ve etkileyen ve etkilenen ilişkisine açık bir dinamizmi barındırır. Düşünce yapısının hızlı ve akışkan özelliğinin yanı sıra olay ve olguları çok yönlü ele alıp değerlendirebilme kabiliyeti, süreçler ne kadar aleyhine olursa olsun bir yerinden yakalayıp dahil olma imkanı bulduğunda, etkide bulunarak süreci lehine dönüştürme imkanı yaşatmaktadır. Nitekim; politik özne ve politik esneklik konusunda yapmış olduğu şu değerlendirmeler, yöntem ve tarzına ilişkin önemli ipuçları vermektedir. “… politikada kesinlik diye bir şey yoktur. Daima başlangıç diye bir şey vardır. Kendini kesinliklere bağladın mı, kendi kendini kıskıvrak bağlamış olursun. Bu durumda da hareket kabiliyetin kalmaz. Bu nedenle ufku çok net görsen bile, önüne bir bulut kümesi koyup belirsizleştirecek ve öyle okumaya çalışacaksın. Flulaştırıp öyle çözmeye çabalayacaksın. Bu seni daha çok yoğunlaşmaya, çözmeye yöneltir. Sonuçta yorulacaksın, ama gerçeği çok boyutlu görme ve değerlendirme imkanın olur. Düşünce gücüne esneklik kazandırırsın. Politikada kesinlik katılığa, katılık da donmaya, durağanlığa yol açar. Bu da eşittir: Politika, inancı da içine alan akli bir faaliyettir. Hiçbir şey politika çalışması kadar zihin esnekliğini, yaratıcılığı ve savaşçılığı gerektirmiyor. Dogmatizmin ağır tahribatı, zihni melekeleri zayıflatması ve statik hale getirmesidir. Mücadele tarzınızda açığa çıkan sonuçlar bu dogmatizmin ürünüdür. Ortadoğu’da en ucuz şey ağır tahribatı altında yaşadığımızdan payımıza düşen az olmuyor. Ortadoğu’da en ucuz şey ölümdür değil mi? Neden, çünkü yaşam anlamını kaybetmiştir. Evet, bir tarafta ölüm aşılmış ama diğer taraftan yaşam inşa edilemiyor. Esas olan ölmek, feda olmak değil, yaşamayı ve yaşatmayı başarmaktır. Evet, ölüm yenilmiş gibi görünse de yaşamda kazanılmamıştır. Yaşam ihtiyacı da ölüm zorunluluğu da birbirine karışmış haldedir. Bu da dogmatizmin eseri oluyor.”
Öcalan’la Sosyalizme Yeni Bir Soluk;
Öcalan’ın direniş felsefesinde kapsayıcılık ve ittifak inşası politik eylemin örgütlendirilmesinde başlıca yer tutar. Çünkü sığ ve sekter bir dogmatizmin üretmekten çok tükettiğini, kapsayıcılık ve ittifak stratejisinin ise gerçek ve sonuç yaratıcı bir gelişmenin tetikleyicisi olduğunu iyi bilir. Bu yönüyle Öcalan ve Gramsci arasında çarpıcı bir benzerlik söz konusudur. Örneğin 1928-1929 yıllarında Komintern ortak cephe politikasını terk edip kapitalizmin dengesizleştiğini ve sosyal demokrasinin gericileşerek ve İKP’nin de bu yaklaşımı devreye koyması gerektiğini, aksi takdirde faşizmin güç kazanacağını belirtir. Diğer İKP’li tutsaklar Gramsci’nin bu pozisyonunu olumsuzlar ve tepki gösterirler. İKP, Kominterinin perspektifini pratikleştirir ve Gramsci tecrit edilir. Ancak gelişmeler şaşmaz bir biçimde Gramsci’yi doğrular. Mussolini parçalanmış sol karşısında başarı elde eden ve iktidarını tahkim eder. Öcalan’da 2008’den başlayarak, fırsat bulduğu her zeminde demokratik bir birliğin, cephenin Türkiye’nin dönüşümünde oynayacağı hale işaret etti ve bunun gerçekleşmemesi durumunda ya darbe mekaniğinin devreye gireceğini ya da Erdoğan’ın kendi hegemonyasını ilan edeceği uyarılarında bulundu. 2012’de Erdoğan’ın Ergenekon ile uzlaşma olasılığının güçlendiğini gördüğünde, Erdoğan’in tümden teslim olmasının önüne geçmek için belirli girişimlerde bulundu ve bilinen 2012-2014 arası süreç gelişti. 2015 seçimlerine giderken, Türkiye’nin siyaset sahnesinde demokrasi mücadelesi yürüten politik özneler, hala esasta yaşananların farkında değillerdi ve Öcalan’in çabalarını anlamdırmaktan ziyade, sürece adeta Erdoğan’ın ürkmesini ve Ergenekon ile ittifak etmesini kolaylaştıracak slogan ve argümanlarla, toptancı bir reddiye ile yüklendiler. Sonuç, Öcalan’a giden tüm yolların kapatılması ve günümüzde sıkışmış da olsa kendini sürdürmekte olan faşizm oldu.
Öcalan’da ifadesini bulan direniş diyalektiğinin özü, kaba ve anlık alışılmış reflekslere, tekrarlara değil, her daim açığa çıkmış, oluşumun neyi amaçladığını anlamaya ve ona mutlaka yeni ve farklı bir yanıt oluşturmaya dönüktür. Direnişi kurucu politikanın enerjik yayılımı ve inşa eylemi tarzında kurarken, sergilediği devrimci esneklik sayesinde kendisini yeni ve farklı olana genişlemesine ve derinlemesine uygulayabilme kabiliyetini gösterir ve yeni bir politik paradigma haline getirir. Apocu direniş, ya da Apoculuk biçiminde algıladığımız olgu tam da budur. Bu bağlamda pratiğiyle tarih yapan ve tarihte kendisini yaratan insan olmak reber ya da önderde bu anlam yoğunluğu derinliğine yaşayan, an ve anlam ilişkisini doğru kurarak eyleme geçen oluş halindeki varlıktan, varlığı varlık yapan bilinçten başka bir şey değildir. Tarihsel toplum geleneği çizgisinde gelişen demokratik modernite militanlığı bu bilincin cisimleşmiş, vücut bulmuş halidir. Prometheus‘un baş tanrı Zeus’a ve onun sistemine başkaldırmasıyla ve ateş simgesi altında bilgiyi, aydınlanmayı, doğruluğu ve açıklığı insanlara taşınmasıyla başlayan bu yürüyüş, bugün “Maskesiz Tanrılar ve Çıplak Krallar Çağı”nda Öcalan’ın başkaldırısı ve yürüyüşüyle sürdürülmektedir. Öcalan’ın sosyalizme yeni bir soluk kazandıran ve çıkış yaptıran paradigmasal öğretisinde ve önderliksel yürüyüşünün her anında bu Prometheusvari yürüyüşü gözlemlemek mümkün. Bugün Öcalan, Prometheus sözcüğünün Yunancadaki “hızlı düşünen, ileriyi gören” anlamını da üstlenmiştir. Goethe’nin, “O ne tanrı, ne tiran, ne de insandır. O isyankâr insanın ölümsüz bir örneği ve inançlarının doğrulayıcısıdır; yeryüzünün asıl yerlisi, tanrı karşıtı olarak görünen dünyanın efendisidir” tarzındaki Prometheus yorumunuda. Haliyle kaçınılmaz bir biçimde özgün fakat cezalı ve zincire vurulmuş vurgusu da Öcalan’ı pasif etmektedir. Prometheus’un çaldığı ateş Öcalan’ın elinde yeni sosyalizm bilinciyle insanlığı aydınlatır. Hakikat ve özgürlük meşalesine dönüşmüştür. Zamanımızın maskesiz tanrılarınca İmralı kayalıklarına zincirlenmesi ve mutlak tecritle cezalandırılması da bu nedenledir.
Buna rağmen zamanımızın Maskesiz Tanrıları ve onların Çıplak Kralları oldukça öfkeliler. Çünkü Öcalan’ı teslim almak bir yana, Öcalan’la hegemonik uygarlık sistemi ve onu ayakta tutan Avrupa merkezli tarih, bilim, felsefe ve sosyolojiler, liberal siyaset anlayışının toplum ve insanlık karşıtlıkları sorgulanarak deşifre edilmiş, demokratik modernite kuramıyla yeni bir alternatif demokratik sistem üretilmiştir. Demokratik modernite kuramının örgütlü ve dinamik bir güç olarak Ortadoğu coğrafyasına gösterdiği varoluşsal etkinlikle bu öfke daha da perçinlenmiş görünüyor. Bu nedenle hegemonik uygarlık sisteminin BM, AB, AİHM gibi kurumlarının insanlık değerleri, adalet ve demokrasi temelinde tutum geliştirmelerini beklemek, her türlü yanılgıya kapıyı açık tutmak anlamına gelecektir. Öcalan’ın bu yönlü bir beklentisi yoktur. Çünkü çözümlemeleri ile hegemonik uygarlık sisteminin ayakları altındaki halıyı çektiğinin farkındadır. Diğer bir öfke nedeni ise, Öcalan’ın devlet ve iktidar eksenli sosyalizm anlayışlarına son vermiş olmasıdır.
Klasik Marksizmin 19. Yüzyıl teorisiyle at başı giden devlet ve iktidar odaklı çözümler yaşamdan çok yıkım ve devlet çarkına bağımlılık, esaret getirmiştir. Tıkanmış olan bu oyunu 21. yüzyılda da sürdürmek uygarlık sisteminin yarattığı kısır döngüye mühimmat taşımaktan başka bir işe yaramayacaktı. Maske her ne kadar Kapital’i Hegel’in baş aşağı duran felsefesini ayakları üzerine dikme amaçlı geliştirdiğini belirtse de, özünde Hegel’in devlet felsefesini aşamamıştır.
Öcalan’ın belirttiği gibi, “Marks’ın ve Marksistlerin iyi niyetlerinden kuşku duyulamaz. Ancak iktidar- devlet ve emek-değer inşaları devlet kapitalizmi olarak sisteme liberal kapitalizmden daha fazla hizmet etmiştir. Yalnız başına Çin ve Sovyet deneyimleri bile bu gerçekliği kanıtlamaya kafidir. Sağ Hegelizm Avrupa ve Alman ulus devletçiliğini doğururken, sol Hegelizm ise Sovyet Rusya ve Çin başta olmak üzere çevre ulus-devletçiklerini doğurmuşlardır. Sonuçta her ikisi de kapitalizmin ulus-devletçiliği ile bütünleşmişlerse herhalde temeldeki Hegelyan felsefe ile bağları bu konuda inkar edilemez. Çok sarsıntı geçirmiş olsa da, halen güncel olarak yaşamında Hegel’in devlet felsefesidir. Marks’ın kapitalizmi yine kapitalist modernitenin resmi ideolojisi olan Pozitivizmle çözümlemeye çalışması, içerisine düşülen diğer bir açmazı oluşturur. Marks’ın yaptığı gibi sol Hegelcilik yapmayı sürdürmek, çok karşıt gibi görünse de özünde kapitalizmin liberal sol bir versiyonu olarak sistem işleyişinin tamamlayıcısı rolünü devam ettirmek anlamına gelecektir.
K. Marks’ın düştüğü hataya düşmemek için Öcalan, Hegelyan felsefenin sağ ve sol varyantlarını içeren uygarlık sistemini eleştirmekle işe başlar. Hegemonik uygarlık sisteminin değil, tarihsel toplumun yarattığı demokratik uygarlığın tüm ideolojik siyasi programlarıyla stratejik uygarlık felsefesini yapmayı varlık sebebi sayar. Demokratik modernite kuramı ya da Demokrasi Prensi, bu çabanın en somut biçimde vücut bulmuş hali olarak açığa çıkar. Bu anlamda Öcalan’ın demokratik modernite kuramını aynı zamanda hem felsefik hem de pratik boyutta Marksizmin aşılması ve sosyalizmin yeniden inşası biçiminde okumak yerinde bir yaklaşım olacaktır.
Öcalan, “Özgür, fakat yine de cezalı ve zincire vurulmuş” halde İmralı kayalıklarına zincirlenmiş olsa da varoluşumuzun içeriği ve yansıması olmaya devam etmektedir. O, insanlığın ortak kaderine ait hepimizin katlanması gereken yükün en büyük ağırlığı altında olsa da, direnişiyle Maskesiz Tanrılara ve Çıplak Krallara Goethe’nin ilminden seslenmeyi sürdürmektedir;
Göklerin ve yerin Enginliklerini toplayıp
Ellerime bırakabilir misiniz?
Beni kendimden ayırabilir misiniz?
Beni esnetebilir misiniz?
Beni bir dünyaya sığacak kadar büyütebilir misiniz?
Aşağı bak, ey Zeus
Benim dünyamda: O yaşıyor!
NASRULLAH KURAN
YORUM GÖNDER