“Kadın etrafında geliştirilecek bir bilim doğru sosyolojiye atılmış ilk adımdır”

Bilimin, siyasetin, ahlakın ve birçok toplumsal kurumlaşmanın da tanımladığı gibi, 21. yüzyıl kadının özgürlüğünün kazanılacağı  yüzyıl olacaktır. Bu tespit kadının varlık mücadelesinin başta Kürdistan olmak üzere dünyanın farklı coğrafyalarında yükselişine dayanıyor. Günümüze kadar büyük değerlerle katlanarak büyüyen kadın özgürlük mücadelesi, toplumsal özgürlüğün gelişiminin temel dinamiği haline geliyor. Toplumun özgürlüğünü belirleyen kadın özgürlüğü her zamankinden fazla gelişim yaratabilecek bir potansiyele ulaşıyor. Yaratılan bu toplumsal değerlerin bilimsel bir ifadeye kavuşması gerekiyor. Kadın bilimi- jineoloji- böyle bir zaman diliminde ortaya çıktı. Jineoloji, zamanın ruhuna denk bir sosyal bilim. Kürtçe orjinli bir kavram. Jin: kadın ve loji: bilim kelimelerinin bir araya gelmesinden oluşuyor. 

Bu kavramı ilk kez Kürt Halk Önderi Öcalan, 2008’de kaleme aldığı Özgürlük Sosyolojisi adlı kitabında kullandı. Neden böyle bir kavramlaştırmaya ihtiyaç duyduğunu ise şöyle açıkladı. Tüm bilimlere olduğu gibi sosyal bilimlere de damgasını vurmuş erkeklik söyleminde kadından bahseden satırlar, gerçekliğe hiç dokunmayan propagandatif yaklaşımlarla yüklüdür. Kadının gerçek statüsü bu söylemlerle tıpkı uygarlık tarihlerinin sınıf, sömürü, baskı ve işkenceyi örtbas etmesi gibi belki de kırk kez örtülmektedir. Feminizm yerine jineoloji ( kadın bilimi ) kavramı amacı daha iyi karşılayabilir.( Özgürlük Sosyolojisi syf. 226 ) Kürt Halk Önderi Öcalan’a ait bu kavramlaştırma, Kürt kadın hareketi içinde önemli bir tartışmaya yol açtı. Bu tartışmalar belirli bir düzeye ulaştıktan sonra PAJK 8. kongresinde jineolojinin inşasında temel rol oynayacak bir çalışma grubu oluşturuldu. Bu birim, ilk olarak ‘kadın bilimi ihtiyacı nasıl doğdu ve hangi ihtiyaçları karşılayabilir’ sorularına cevap bulmakla uğraştı.

Başlangıçta Kürdistan dağlarındaki akademilerde başlayan tartışma süreci giderek topluma yayıldı. Jineoloji mevcut durumda, dört parça Kürdistan, Avrupa ve Rusya’da komiteler üzerinden örgütleniyor. Bu cümleyi duyan herkesin aklında bilim ve örgütlülük, bilim ve toplumsallık arasındaki bağa ilişkin sorular oluştuğunu tahmin edebiliyoruz. Biz de aynı soruyu okuyuculara yöneltmek istiyoruz. Bilim ve toplum arasındaki mesafe neden bu kadar açıldı? Bilim kendisini özne-nesne ikileminden kurtarabildi mi? Sosyal bilim toplumsal sorunlara çözüm aradığını iddia ediyor. O halde neden canlı olan toplumsal doğayı donmuş bir olgu olarak ele alıyor. Bilim ve etik arasındaki bağ neden bu kadar zayıfladı. Bilim neden iktidara yakın iken topluma uzak duruyor... Soruları daha da çoğaltmak mümkün. Jineolojinin neden bir ihtiyaç olduğunu anlatmaya çalışırken bu sorulara cevap arayacağız. Elinizdeki bu broşür kadın biliminin hangi ihtiyaçtan doğduğu, kuramsal ve kurumsal çerçevesinin dayanacağı bilgi yapılanmaları, yöntemleri ve pratikleşme alanlarına ilişkin temel başlıklar içeriyor.

Broşürümüzde, bilimin toplumsallıkla bağı, yöntemleri, iktidarla ilişkisine eleştirilerimiz yine kadın özgürlüğünü geliştirmeye dönük düşünce akımlarıyla bağımız ve ayrışan yanlarımıza dair sorularınıza cevaplar bulabileceğinizi umuyoruz. En önemlisi broşürde Kürdistan Kadın Özgürlük Hareketi’nin pratik deneyimleriyle elde ettiği bilgilerin jineolojiye nasıl kaynak oluşturduğuna dair tespitlere yer vereceğiz. Jineoloji öncelikli olarak ‘neden bir kadın bilimi’ sorusuna cevap veriyor. Hatta inşası bu soruya verdiği cevaplar üzerinden gerçekleşiyor. Bilim inşasında henüz başlangıç olan bu sürecin dahi sosyal bilimlerde köklü bir değişime yol açacağına inanıyoruz. Jineolojinin ulaşacağı bilimsel tespitlerin kavramsal dünyada yenilenme, böylece toplumsal kurumlara özgürlükçü bir içerik kazandırma konusunda ileri bir adım olacağını düşünüyoruz. Ayrıca bu çıkışla dünyadaki kadın hareketleriyle kurduğumuz ve kuracağımız evrensel bağların güçleneceğine, tartışma zeminlerinin çoğalacağına inanıyoruz. Jineoloji, sadece kadının kendisini tanımlaması açısından değil, devletçi, iktidarcı sistemlere , onun etrafında oluşan kurumlaşmalara ve zihniyete eleştirileriyle de bir dönüşüm yaratma iddiasında. Bu nedenle demokratik modernitenin inşasında önemli bir pay sahibi olabilir. Ahlaki, politik ve entellektüel çabalarla gelişimini tamamlayacağına inanıyoruz.

Birinci bölümde; iktidarın kavramlarda yol açtığı anlam yitimini dikkate alarak, bilimin tanımlamasını yapma ihtiyacını duyduk. Sosyal bilimlerin inşası ve kurumlaşması, iktidarla ilişkisi, ona nüfuz eden pozitivizm ve bu durumun toplumsal dokuda yol açtığı parçalanmaya yer verdik. Sosyal bilimin iktidarla ilişkisi ve bunun kadın ontolojisinde yol açtığı çarpıtma neydi? Sosyal bilimlerde yöntem sorunu ve değişikliği ihtiyacı söylemimizin dayanakları nelerdir? Bu sorulara yanıtlarımız birinci bölümde başlıklar halinde yer alıyor.

İkinci bölümde; Jineolojinin dayanaklarına ilişkin değerlendirmeler yer alıyor. Kürdistan kadın özgürlük hareketinin pratik deneyimlerinin bu bilimsel çıkışa zemin oluşturan yanlarına yer verdik. Dünyadaki kadın direnişleri yine ulusal ve sınıfsal temelli gelişen özgürlük hareketlerinin deneyimlerine ilişkin değerlendirmelerimiz var. Demokratik modernite paradigması içinde jineoloji nasıl bir yer tutuyor? Jineolojinin özgürlük sosyolojisi ile bağı nedir? gibi soruları bu bölümde cevaplamaya çalıştık. Kadının konfederal sistemi ve ideolojik partisi içinde nasıl konumlandığını açıklamaya çalıştık. Ayrıca feminizmle örtüşen ve farklılık arz eden yanlarımızida bu bölümde ele aldık.

Üçüncü bölüm; Jineolojinin yöntemleriyle ilgili. Jineoloji sosyal bilimlerdeki pozitivist bilimi aşabilmek için nasıl bir yöntem öngörüyor. Bilgiye ulaşma yöntemleri ve bunun toplumsallıkla bağı ne düzeyde? gibi sorularınıza bu bölümde cevap bulabileceğinizi umuyoruz..

Dördüncü bölümde jineolojinin eylem alanları olarak tanımladığı sosyal bilimlerle ilişkisi, yöntem farkları ve perspektifi yer alacak. Umuyoruz ki bu broşürü okuduğunuzda, bir kavram olarak dile geldiği ilk andan itibaren bize heyecan veren jineoloji sizlerde de aynı duyguyu uyandırır. Düşünce kalıplarınızı ve sınırlarınızı zorlar. Eğer böyle oluyorsa doğru yoldayız demektir. Çünkü jineoloji mevcut düşünce yapılanmalarına köklü bir itiraz anlamına geliyor. İtirazlarımız kabul gördüğü oranda, jineoloji toplumsallaşacak. Adeta yatağını bulan bir nehir gibi kadının dünyasında akacak. Böylece toplumsal krizlere köklü çözüm iddiası geliştirecek. Kendisi hakkında bilinç sahibi olan kadınların gelecek umudu jineolojiyle çoğalacak.

DERLEYEN: DORŞİN