Kadin biliminin tanımı(kadına dayalı, kadın eksenli bir aydınlanma, değişim gücü ve çalışması olarak Jineoloji) Kavrama ilişkin: Jineoloji oldukça orijinal bir adlandırma. Kadın ve yaşam anlamına gelen jin ile bilim anlamına gelen loji. Jin (kürtçe)-zen(farsça, çince)-gyn (latince) ortak bir kökenden gelmekte,woman, femin, wiss gibi kelimelerden daha kapsayıcı bir anlamı taşımaktadır. Bu kelimeye benzer biçimde jinekoloji de başlangıçta kadın bilimi anlamına gelse de giderek kadın hastalıkları anlamını taşımıştır. İlginç bir şekilde kelime latince gyn ile loji’nin birleşmesinden geliyor olsa da Türkçeye tercümesi kadınların fizyolojik sağlığı, işlevleri ve hastalıklarıyla ilgilenen bilim. Zaten içeriği de bu kapsamdadır. Jinosentrik (kadın merkezli), jeneoloji ise soybilim olarak kullanılan söylemlerdir. Jinarşi-kadınlar tarafından yönetim, jinokrasi-kadınların yönetimi, jinelatori-kadınlara tapma, jinosid kadın soykırımı, jinofobi-kadınlardan nefret ya da korku, jinomorfik- dişil gerçeklik duygusu yaratmaya çalışan bir dil kadın eksenli dil, 'Kadın oluşumu'nu sağlayan sihirli madde, 'jinerji' ya da kadınların enerjisidir.

Jineoloji Önderliğin ortaya koyduğu, hem etimolojik hem de içerik olarak orijinal bir anlama sahiptir. Kadın bilimi ihtiyacı: Bir kadın bilimine neden ihtiyaç olduğu en fazla sorulan sorudur oysa önderlik jineolojiyi tanımlarken neden bir kadın bilimi olmadığı sorusu ile başlıyor. Önderlik bunun egemen erkeklikten kaynaklandığını da ifade ediyor. Matematiğin 3500 alt dalını, insan vücudunun her organının hatta onunda detaylarını inceleyen bilim dallarını oluşturacak kadar parçalanan, her şeyi bir bilim dalı ve araştırma konusu olarak inceleyen bilim neden kadınları incelememiştir asıl sorulması gereken soru budur. Kadın bilimi tartışılırken önce kadın nedir sorusunu sormak önemlidir. 

Yani Freud’un onca cinsiyetçi kadın düşmanı söylemlerine rağmen ölürken sorduğu soru? Biz kadını Kürtçenin güzel söylemi olan jin-jiyan yani yaşamla özdeş görüyoruz. Toplumun özü olarak görüyoruz. Toplumsallığı yaratan kültürün sahibi. Form kazanmamış akışkan enerji,yaratıcı enerji olarak tanımlıyoruz. Önderliğin KJB’ye yazdığı mektuptaki ifadesiyle toplumun özü ve tortusu. Savunmalarında “Kadın doğası karanlıkta kaldıkça, tüm toplum doğası aydınlanmamış olarak kalacaktır. Toplumsal doğanın gerçek ve kapsamlı aydınlanması, ancak kadın doğasının kapsamlı ve gerçekçi aydınlanmasıyla mümkündür” demektedir. Öyleyse jineoloji öncelikle kadının kendini tanımlaması olacaktır. Şimdiye kadar kimse kadını tanımlamadı mı? Mitolojinin, dinin, sanatin, bilimin yaptığı milyonlarca tanım var. Feministlerin geliştirdiği tanımlar var. Ama biz bunlarda çarpık, yanlış, eksik yanlar olduğunu düşünüyoruz. Mitoloji, din, sanat ve bilimler kadın gerçekliğini inkar, imha, çarpıtma, yok saymaya dayanirken, Feministlerin tanımlarında ise toplumdan kopuk sadece bir cins gerçekliğine sıkıştırma yada bütünlüklü ele almak yerine belirli boyutlarını öne çıkaran yönler ağır basmaktadır. Kadının kendi hakikatini araştırmasi, tanımlamasi ve kavramsallaştırması hala yerine getirilmemiş bir görevdir. Önderlik “kadının kölelik tarihi yazılmamıştır özgürlük tarihi ise yazılmayı bekliyor”dedi. Kadın bilimi bu yönüyle feminist çalışmaları toparlayan ve eril bilimci ideolojiyi sorgulayarak öncelikle sosyal bilimler ancak doğa bilimlerini de kapsayacak biçimde yeni bir bilimi ifade ediyor.

Önderlik neden kadın çalışmalarını bir ideoloji, örgüt yada başka bir kavramla yürütmek yerine bilimi önümüze koydu üzerinde tartışmamız ve yanıtlamamız gereken bir soru? Yada geçmiş deneyimimiz bunun neresinde oturacak ondan farkı ne olacak sorulari, hala tüm boyutları ile tartışmamızı gerektiren konulardır. Önderlik çözümlemelerinde kadının mücadeleye, savaşa katılımını, kadın ordusu, kadın partisini geliştirme temelinde yürüttüğü çalışmaları bir laboratuvar çalışması olarak tanımlamıştır ve ürünlerinin daha sonra açığa çıkacağını vurgulamıştır. İşte önderliğin temellerini attığı ve yürüttüğü o çalışmalarin ve bu gün kadın hareketi olarak eksik, yanlış ve yetersizliklerimize rağmen açığa çıkardığımız gelişmelerin ürünü olarak gelişecek jineoloji. Bizim kadın özgürlük deneyimimizin kendisini bilimsel bir ifadeye kavuşturması olacak aynı zamanda. Zaten biz buna dayanarak jineolojiyi geliştirme iddiasını dile getiriyoruz. Farkımız kendi deneyimimiz. Biz deneyimimizden bilgi üretiyoruz. Bu bilgiye dayalı bilim yapacağız. Kadın bilimi konusundaki diğer yaklaşımlar: Bir kadın bilimi ortaya çıkarma anlamında olmasa da bilimin cinsiyetçi karakterini sorgulama ve kadın değerleri ile bilim yapılması konusunda kimi feministlerce yürütülmüş tartışmalar vardır. Feminist bilim tarihçileri, bilimin tarihsel kuruluşundaki toplumsal cinsiyet bağlamını farklı boyutlarıyla açığa çıkaran çalışmalar yapmışlardır. Genevieve Lloyd, erkek akıl kitabı ile batı felsefesinde erkek ve kadını irdelemiştir. Susan Bordo tarafından kartezyen düşüncenin 'kadınsı olandan kaçış” ile özdeşleştirilmesi üzerine değerlendirmeler yapmıştır. Merchant’a göre de, kadın ile tabiat modern tabiat biliminin ortaya çıkışından çok önceleri özdeşleştirilmiştir. 

Ancak, mekanik tabiat biliminin ortaya çıkışından önce tabiat organik bir biçimde anlaşıldığından, bu, kadına saygın bir konum sağladığı için her zaman olumsuz olmamıştır. Ruether 'bugün çevreyi ve insan türünü yok etme noktasına gelmiş olan insan uygarlığının aşil topuğunun, dişinin bastırılması yoluyla gerçekleşen bu yanlış erkeklik gelişiminde olduğu' sonucuna varır. Evelyn Fox Keller 'Bilimin varoluşu hangi ölçüde erkek tasavvuruyla bağlıdır? Ve eğer böyle olmasaydı, bu bilim için ne anlama gelirdi?' Fox Keller, bilimin basitçe “eril bir proje” olduğu ve reddedilmesi gerektiği fikrine karşı çıkar. Aynı şekilde “dişil bilim” kavramını da yanlış bulur. Bunların yerine: “bilimin eril bir proje olmaktan çıkartılıp insani bir proje olarak yine bilimin içindekilerce düzeltilmesi ve duygusal emek ile düşünsel emek arasındaki, bilimin erkeklere tahsis edilmiş bir alan olarak görülmesindeki iş bölümümün reddedilmesi” görüşünü savunur. Keller, çağdaş bilim kadını Barbara McClintock'un tutumunu Francis Bacon'un önerdiği doğanın sömürüsü ile karşılaştırır. McClintock 'bırakın materyal sizinle konuşsun' ya da 'bundan sonra ne yapacağınızı size onun söylemesine izin verin' derken, kadınsı bir tarzı ortaya koyar. McClintock bilim/kadınının materyale 'bir yanıt dayatması' gerektiğine inanmaz; daha çok o materyale yanıt vermeli ve empatik bir saygı göstermelidir. Keller, bir kadın tarzının 'egemen olma itkisi tarafından daha az sınırlandırılmış bir bilime işaret ettiğini öne sürer- Keller'in pozitif olarak gördüğü bir yön.

1979'da Adrienne Rich bunu anlatmak için temel bir soru soruyordu: Bir kadın kendi-bilincine ve kendi- kararlarına sahip bir insan olabilmek için hangi bilgilere gereksinme duyar? Kadınların Akademik Alandaki Çalışmalarına İlişkin Egemen bilim tarihinde yer alan kadın sayısı az olmasına rağmen yazılmayan bilim kadınlarının tarihi de mevcuttur. Günümüzdeyse çeşitli akademik alanlarda kadınlar yer almakta ancak bu alanda hâkimiyetleri engellenmektedir. “Erkekleşen bilim kadınları” ve “marjinal gösterilen bilim kadınları” diye ikili, karşıt ve çatışan bir kadın akademisyen alanı söz konusudur. Feminist muhalefet, 1970’lerin sonlarından itibaren akademiye de yansıdı ve edebiyat araştırmalarından sosyal tarihe ve sosyal politikaya dek birçok disiplini etkiledi; aynı zamanda çok sayıda kadın merkezli inisiyatifin ve projenin (özellikle yayın, öğretim etkinlikleri, konferanslar, forumlar vb.) hayata geçirilmesine yol açtı. Önemli bir diğer sonucu ise, “Kadın Çalışmaları” adı verilen yeni bir disiplinlerarası araştırma alanının ortaya çıkmasıydı. İsveç, Almanya, Türkiye ve diğer yerlerdeki üniversitelerde kadının statüsü, tarihi üzerine araştırmalar yapan Kadın Araştırmaları Ana Bilim Dalları var. 

Önce Kadın Araştırma Merkezleri sonra Feminist Araştırma Merkezleri sonra da, Toplumsal Cinsiyet Araştırma Merkezleri çıktı. Bu araştırma mekanlarında 'aile ve kadın', 'hukuk ve kadın', 'siyaset ve kadın', 'devlet ve kadın', 'işgücü ve kadın' gibi konular işleniyor. Feministler toplumsal cinsiyet merkezlerinin kadın meselesinden uzaklaşmaya neden olması nedeniyle buna pek olumlu bakmıyorlar. Batı’da, Avrupa ve Amerika’da bir savaş alanıdır. Masculinity dersi dışında, yani erkeklik çalışmaları dışındaki “gender” derslerinin hiçbirini erkekler veremez. Türkiye’de ise erkekler veriyor. Quer teori akademik alanı işgal etmiş durumda, şimdi hiçbir akademik tartışmayı eşcinsellik olmadan yürütemiyorsunuz. Hangi konu olursa olsun karşınıza bu çıkıyor. Feministler de bunu tartışıyor hatta bu konuda bir çatışma ve dayatma da var. Biz de bu konuda bir netlik sahibi olmadığımız için kimi zaman kullanılan bir pozisyonda da kalabiliyoruz. Aslında bu konuda kendimiz daha ileri görebiliriz çünkü bizde de toplumsal cinsiyetçilik dersini erkekler veremezler. Türkiye de Akademideki kurumsallaşma 90 sonrasında ortaya çıktı. İlk Kadın Araştırma Merkezi İstanbul Üniversitesi’nde 1989’da kuruldu. Ankara, Hacettepe, Gazi, İstanbul, Marmara, Çukurova, Ege, Gaziantep, Mersin, Yüzüncü Yıl, Anadolu, ODTÜ, Çankaya ve Atılım Üniversiteleri olmak üzere toplam 14 üniversitede kadın sorunları ile ilgili araştırma ve uygulama amaçlı merkezler kurulmuş ve bugüne kadar çeşitli çalışmalar yürütmüşlerdir. Ayrıca, İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi bünyesinde Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ayrımcılığın Önlenmesi Çalışma Grubu mevcuttur. Ayrıca İstanbul ve birkaç ilde daha kadın eserleri kütüphaneleri oluşturulmuştur.

HAZIRLAYAN: DORŞÎN