Kadın Kurtuluş İdeolojisi kuramı 2-12 Mart 1999’da ilanı yapılan PJKK (Partiya Jinên Karkerên Kurdistan ile pratikleşti. Kadın kurtuluş ideolojisinin toplumsal dokuya nüfuz edebilmesi için öncü örgüte olan ihtiyaçtan kaynaklı partileşmeye gidildi. Kadın özgürlük militanlarının paradigmal temelde inşası da partileşmeyle birlikte önemli bir güce dönüştü. 

Kadın partileşmesi Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’a dönük uluslararası komplonun hemen ardından gerçekleşti. Öcalan kadın partileşmesini ‘yarım kalan  çalışmalarım’ diye tanımladığı kadın özgürlüğüne dönük pratik ve düşünsel perspektiflerinin hayata geçmesi olarak ele aldı. Ancak bu değişim süreci PKK’de sancılı ve zamana yayılan biçimde ilerledi. 

Kürdistan kadın özgürlük hareketinin ismi PJKK III. Kongresinde ( 29 Temmuz-21 Ağustos 2000) Partiya Jina Azad (PJA) olarak değiştirildi. PJA Kürdistan’da kadın örgütlenmesinde çok güçlü deneyimler ortaya çıkardı ve kadının nasıl bir toplumla yaşayacağı sorularını yanıtlamaya çalışıtı. Bu yanıtlarla oluşan Toplumsal Sözleşme bu süreçte gündeme alındı ve dünya kadın hareketleri ile bu eksende tartışmalar yürütüldü. Kürdistan kadın özgürlük mücadelesi, bu süreçten sonra evrensel düzleme taşındı. 

Öcalan’ın İmralı’da başlattığı paradigma değişikliği kadın özgürlük hareketi içinde yeninden inşa tartışmalarına yol açtı. Bu süreç kadının öz güç ve öz irade kazanması için yürüttüğü mücadelede iktidarla karıştırılan yanların görülmesi açısından önemli bir değişim arz etti. 2006 yılından itibaren ise PAJK (Partîya Azadîya Jinên Kurdistan) örgütlenme tartışmaları başladı.

Modernist paradigma, Marksist Leninist örgütlenme biçimine yönelik eleştiriler ve cinsiyet özgürlükçü, demokratik, ekolojik paradigma ekseninde PAJK’ın yeniden inşa çalışmaları başlatıldı. Yeniden inşa sürecinin bir sonucu olarak kadın hareketi öncü parti, öz savunma örgütlenmesi , genç kadın, toplumsal alana yönelik bileşenler üzerinden bir çatı örgütü kuruldu. 

Koma Jinen Bılınd ( KJB)’nin ( 2005) bileşenleri içinde meşru savunma gücü olarak YJA Star yer aldı. YJA Star anti militarist bir savunma gücü olup, meşru sınırları çerçevesinde kadına ve toplumsallığına dönük her türlü saldırı karşısında savunma geliştiriyor. Demokratik ekolojik cinsiyet özgürlükçü paradigmayı örgütlü gücünün zihniyet formu olarak tanımlamıştır. YJA, toplumsal alanda kadının örgütlü gücü olarak tanımlandı. Ulus devlet dışında demokratik ulus inşasının toplumsal alan örgütü olarak kendini KJB içinde konumlandırdı. 

PAJK, KJB sisteminin parti örgütlenmesi olarak, ahlaki politik toplumsal yapının ideolojik gelişimine öncülük konumunu sürdürdü Parti öncülüğünü, ulus devlet formunun olarak merkezi ele almak yerine demokratik ulusun hakikat arayışçıları olarak militan kadro kurumlaşması olarak sistemde yerini aldı. Komalên Ciwan ise demokratik ulus inşasında jerontokrasiden kaynağını alan iktidar sorgulamaları temelinde genç kadınların örgütlenmesini üstlendi. Genç kadın kimliğinin özgür inşasını geliştirme mücadelesini yürüten örgütlenme olarak KJB sistemi içinde yerini aldı.

KJB, 2014 yılının Mayıs ayında gerçekleştirdiği 7. Olağanüstü Kurultayı’nda KJK (Kürdistan Kadınlar Topluluğu) ismini aldı. KJK mevcut durumda örgütsel, siyasal ve öz savunma anlamında tüm ihtiyaçlara cevap verebilen ve tüm parçalardaki kadın örgütlenmelerinin ve bileşenlerin iradesinin ortaklaştığı bir sistemdir. KJK, yerelden başlayarak, evrensel düzeyde kadın özgürlüğünün ideolojik ve politik esasları temelinde örgütlenen kadının konfederal sistemidir. KJK’nin amacı demokratik, ekolojik, cinsiyet özgürlükçü toplum hedefiyle, kadının konfederal örgütlülüğünü geliştirmek ve demokratik konfederalizmi kadın öncülüğünde inşa etmektir. 

Toplumsal cinsiyetçi zihniyet ve yapılanmalarla mücadele ederek, ataerkil devletçi toplum sistemini aşmayı, kadın kurtuluş ideolojisi temelinde kadının yaşamın her alanındaki özgür kimliğini geliştirmeyi esas almaktadır. Kürdistan kadın özgürlük hareketi başından bu yana çok farklı kuramlar ve örgütlenmelerle sürekli ilerlemiştir. Her adım kapitalist modernitenin tam karşısında, kadına alternatif bir yaşam sunma ideasıyla atılmıştır. Sistem eleştirileri yapmasına, patriyarkalın kavramları ve kuramını aşmak için sürekli mücadele etmesine, bunun için özgün örgütlenmeler geliştirmesine rağmen sistemi bütünlüklü aştığını iddia etmiyor. 

Feminist teori, kuram ve ideolojiyi de kendisine bir miras olarak gören Kürdistan kadın özgürlük mücadelesi statikliği kabul etmiyor. Mevcut yapısallığı aşma kararlılığı ile entelektüel alanda da çaba sahibi. Kadın özgürlük manifestosu, kadının toplumsal sözleşmesi gibi çalışmalar yaparak özgürlük mücadelesine ivme kazandırdı. Bu teorik ve pratik adımların hepsi kadının özgürleşme ihtiyacı doğrultusunda gelişmiştir. ‘Kadının özgürlüğünün salt maddi yapılanmalara değil aynı zamanda zihinsel bir dönüşüme de ihtiyaç duymasından ötürü teori ve pratik iç içe geçmiştir. Varlık, bilinç ve form’ ekseninde bir diyalektik işlemiştir. Sonuç itibarıyla patriyarkala karşı zihinsel boyutta daha güçlü, sistematik ve bilimsel bir çıkışa ihtiyaç olduğu ortaya çıkmıştır. 

Jineoloji bu ihtiyacı karşılayacak, kadının mücadele içindeki pratik tecrübeyle edindiği deneyimi bilgiye dönüştürecek, Kadının özgürlük tarihi yazımına katkıda bulunacak,Kadın eksenli bir sitem kurulmasına zihinsel anlamda öncülük edecek, 40 yıla yakın süren mücadelenin ortaya çıkardığı maddi ve manevi değerleri bilimsel bir ifadeye kavuşturarak bir çıkışı sağlayacak.

DERLEYEN: DORŞÎN