İSLAMİYET: MUVAİYE DÖNEMİ
Emeviler esas olarak çıkar, rant sağlamak, İslam aracılığıyla bir devlet kurmak amacıyla Muhammed’e yakınlaşırlar. Emevilerin Müslümanlaşması çıkar ve iktidar amaçlı bir yakınlaşmadır. Savaşlarda büyük ganimetlerin elde edildiğini görürler, yine toplumda önemli bir statü elde edebileceklerinin farkına varırlar, tüm bunlardan pay almak için yakınlaşırlar. Tamamıyla iktidar endeksli bir katılımları vardır. İslam’ın iktidar hedefli olması bir yana, Emevi çizgisi daha fazla iktidar çizgisini geliştiren ve derinleştiren bir seyir izler. İlk başlarda Muhammed İslam’ı yaymada bazı farklı yöntemlerde geliştirir. Müslümanlığı kabul etmeyen bazı kesimleri para, mal, ganimetle ikna eder. Bunlara ‘kalpleri satın alınanlar’ denilir. Emeviler bunu görürler ve bundan yararlanırlar. Bir kısmı zaten bu şekilde Müslümanlaşır. Gönülden ve gerçek anlamda inanarak İslamiyet’i seçmeme, İslamiyet’in içinin boşaltılmasını getirir. Emeviler iktidarı ele geçirdiklerinde, iktidarlarına yandaş oluşturabilmek, genişleyebilmek için bunu da uygularlar. Zaten Emeviler dönemi artık İslamiyet’in kurumlaşma ve yayılma dönemidir ve Emeviler bir İslam devleti kurarak doksan yıl boyunca İslam’ın hâkimiyetini ellerinde tutarlar ve hükmederler. Bu dönemde birçok gasp, talan, katliam, insanların zorla Müslümanlaştırılması yaşanır. İslamiyet zaten daha başlangıcından itibaren bir kılıç dini olarak yayılım göstermiştir, ama Emeviler döneminde kılıç zoruyla İslamiyet’in yayılımı çok daha fazlalaşır. Emeviler döneminde Arap şovenizmi gelişir ve Araplık için Kavm-i Necip, yani soylu kavim tanımlaması yapılmaya başlanır. Böylelikle İslamlaşma Araplaşmayla içi içe bir gelişim gösterir. İslam’ın yayıldığı her yerde Arap kültürü, dili hâkim kılınmaya çalışılır, İslam’la birlikte Arap dili ve kültürü üstün kılınarak kutsallaştırılır. Emevi devleti topraklarını, İslam adı altında Hindistan’dan Orta Asya’ya, Kuzey Afrika’ya, Güney İspanya’ya kadar genişletir. Bununla beraber Arap kültürü de kendisini yayar. Böylelikle büyük bir alanda İslamiyet hâkimiyet kurar.
Emeviler döneminde İslamiyet içerisindeki çelişkiler çok daha fazla derinleşir, dahası İslamiyet daha fazla katı bir din haline gelir. Zaten Muhammed öldüğünde yaşanan çatışmalar esas olarak kimin halife olacağına, iktidara geleceğine yöneliktir. Muaviye o dönemde Şam valiliğini yapmaktadır, iktidar konusunda kurnazlıkları, tecrübeleri vardır. Bu tecrübelere dayalı olarak iktidara gelmek için birçok girişimde bulunur. Hz. Ali’nin, Hasan’ın, Hüseyin’in ölümüyle iktidar hamlelerini bir üst aşamaya sıçratırlar. Bununla birlikte İslamiyet içerisindeki parçalanma da başlar. Bu parçalanmanın sonuncunda 12 imam hareketi ortaya çıkar. 12 imam hareketi bu çizgiye karşı çıkış yapar, esas İslam’ı savunmak ister. Batıni Hareketler bu dönemde çıkar. Hariciler en fazla bu dönemde öne çıkar. Haricilik esasta daha Ali döneminde, Muaviye güçleriyle Ali güçleri arasında yaşanan Sıffin Savaşı’nda (Muaviye güçleri kılıçlarının başlarına Kuran yaprakları takmışlardır ve bu nedenle Ali güçleri durmak zorunda kalırlar) savaşı kimin kazandığının belli olmaması görüşü üzerine, savaşın sonucunu belirlemek için bir hakem heyetinin oluşturulması olayının ardından çıkış yapmıştır. Bir kesim, hakem heyetinin belirlenmesinin yanlış olduğunu, bunun Kuran’a ters düştüğünü belirterek karşı çıkarlar ve böylelikle kendilerini kopartırlar. Bunlara Harici denilir, yani dışarıda kalanlar. Hariciler, esas İslam çizgisini kendilerinin temsil ettiklerini iddia ederler. Zaten Hakem olayından kaynaklı artık Ali’nin Muhammed çizgisini ve halifeliği temsil etmediğini söyleyerek daha sonra Ali’yi öldürenler de Haricilerdir.
Yine 12 İmam Hareketi’ni savunanlar da İslam çizgisini esas temsil edenlerin kendileri olduklarını söylerler. Böylece İslamiyet kendi içerisinde parçalanır. İslamiyet içerisindeki mezhepler bu şekilde ortaya çıkar. İki temel mezhep olarak Sünnilik ve Şiilik böylelikle birbirinden ayrılır. Sünnilik zaten iktidar İslam’ını esas alır. Şiiler de Sünniliğe karşı çıkan kesimdir ve esas İslam’ı kendilerinin temsil ettiğini belirtirler, bir süreden sonra onlar da iktidar odaklı hareket ederler. Hariciler ise her ikisini de reddetmektedirler. İslamiyet içerisindeki tüm esas akımların, mezheplerin ortaya çıktığı süreç, Emeviler sürecidir. Fakat tüm iç çekişmelere rağmen bu dönem içerisinde İslamiyet hızla yayılır. Bugün İslamiyet’in en fazla hâkim olduğu yerler, Emeviler döneminde ele geçirilip Müslümanlaştırılan yerlerdir.
BERFÎN ZÎNÊ
Devam edecek
PAJK.ORG
YORUM GÖNDER